De huidige wetgeving voorziet in de opmaak van een archeologienota als startpunt voor de meeste archeologische onderzoeken. Bij bepaalde aanvragen voor een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen of voor het verkavelen van gronden dient verplicht een archeologienota gevoegd te worden. De criteria voor wanneer een archeologienota nodig is, zijn onder meer gebaseerd op de oppervlakte van het plangebied en van de bodemingrepen, en op de ligging van het plangebied. De regels voor wie wel of niet in aanmerking komt, zijn te raadplegen via https://www.onroerenderfgoed.be/een-archeologisch-onderzoek-nodig en via deze beslissingsboom: https://www.onroerenderfgoed.be/sites/default/files/2020-06/20200527_omgevingsvergunning_stedenbouwkundige_handelingen.pdf.
Indien u nog verdere vragen heeft bij deze soms ingewikkelde regelgeving, kan u ons steeds contacteren voor een vrijblijvend advies.
Maar wat is nu precies zo’n archeologienota, of archeologische nota? In de archeologienota worden de geplande werken en de impact ervan op de bodem (en dus eventuele archeologische sites) afgewogen tegenover de landschappelijke ligging en de historische en archeologische context van het plangebied. In eerste instantie bestaat een archeologienota dus uit een bureaustudie, zonder dat er veldwerk aan te pas komt. Dit bureauonderzoek resulteert in een archeologische nota met daarin een advies voor het verder archeologisch traject; dat kan gaan van vrijgave van een terrein, een behoud in situ, tot verder vooronderzoek door middel van bijvoorbeeld boringen of het aanleggen van proefsleuven, of tot een werfbegeleiding of een archeologische opgraving. De wetgeving voorziet dat verder archeologisch vooronderzoek idealiter ook deel uitmaakt van de archeologienota, maar in de praktijk blijkt dat dit omwille van diverse redenen meestal niet haalbaar is. De meeste archeologienota’s beperken zich tegenwoordig tot een bureauonderzoek, waarbij eventuele verdere onderzoeken op het terrein in een uitgesteld traject kunnen uitgevoerd worden, te weten na het indienen van de aanvraag voor omgevingsvergunning of na het verkrijgen van die vergunning.
Een archeologienota kan enkel opgesteld worden door een erkend archeoloog, zoals Acke & Bracke bv, en moet voldoen aan de kwaliteitseisen zoals beschreven in de Code van Goede Praktijk voor Archeologie en Metaaldetectie (zie https://www.onroerenderfgoed.be/de-code-van-goede-praktijk en https://www.onroerenderfgoed.be/sites/default/files/2019-03/CGP_V4_geen_TC_20190322.pdf). Na opmaak dient de archeologienota door de erkende archeoloog ingediend te worden op het digitale portaal van Onroerend Erfgoed. Het bewijs van indiening ervan heeft een bouwheer nodig om toe te voegen aan zijn aanvraag voor omgevingsvergunning. Na de indiening van de archeologienota heeft Onroerend Erfgoed 15 kalenderdagen tijd om het dossier te behandelen. In de meeste gevallen volgt er een vlotte aktename (vroeger bekrachtiging genoemd), bij sommige dossiers kan het voorvallen dat Onroerend Erfgoed bijkomende voorwaarden oplegt, of dat ze geen akte nemen en dat er een aangepaste archeologienota moet opgesteld en ingediend worden.
Een aktename betekent dat Onroerend Erfgoed akkoord gaat met advies opgenomen in de archeologienota. Hierdoor wordt dit advies een bindende voorwaarde gekoppeld aan de omgevingsvergunning. Indien tijdens de (voorbereiding van) de bouwwerken het advies niet wordt nageleefd, wordt dit aanzien als een bouwovertreding en een inbreuk op het Onroerenderfgoeddecreet. In die zin heeft een in akte genomen archeologienota een concrete juridische waarde. Alle in akte genomen archeologienota’s worden door Onroerend Erfgoed gepubliceerd en zijn openbaar raadpleegbaar op hun digitale loket, zie https://loket.onroerenderfgoed.be/archeologie/notas/notas. Een in akte of bekrachtigde archeologienota blijft onbeperkt geldig, op voorwaarde dat de geplande werken beschreven in de nota ongewijzigd blijven.
Niet elke bouwheer dient een archeologienota toe te voegen aan zijn aanvraag voor omgevingsvergunning. Het Agentschap Onroerend Erfgoed heeft hier oppervlaktecriteria aan verbonden, om te vermijden dat elke individuele bouwheer in Vlaanderen belast wordt met een archeologietraject. De belangrijkste krijtlijnen worden hieronder opgelijst. Voor omgevingsvergunningen voor stedenbouwkundige handelingen zijn de oppervlaktedrempels:
Acke & Bracke BVBA
Dorpvaart 76
B-9180 Moerbeke-Waas
BE 0670 982 454